Koprosma

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Koprosma
Ilustracja
Coprosma foetidissima z kwiatami męskimi
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

goryczkowce

Rodzina

marzanowate

Podrodzina

Rubioideae

Rodzaj

koprosma

Nazwa systematyczna
Coprosma J.R.Forst. & G.Forst.
Char. Gen. Pl.: 137 (1776)[3]
Typ nomenklatoryczny

C. foetidissima J.R. et J.G.A. Forster[4]

Synonimy
  • Caprosma G.Don
  • Eurynome DC.
  • Marquisia A.Rich. ex DC.
  • Pelaphia Banks & Sol. ex A.Cunn.[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Coprosma ernodeoides z kwiatami żeńskimi
Coprosma ernodeoides w czasie owocowania
Coprosma foliosa

Koprosma (Coprosma L.) – rodzaj roślin należący do rodziny marzanowatych. Należy do niego ponad 110 gatunków[3]. Występują one na wyspach Oceanii – od Nowej Gwinei po archipelag Juan Fernández, w południowo-wschodniej Australii, w Nowej Zelandii oraz niektórych wyspach Archipelagu Malajskiego (na Jawie, Borneo i Celebesie)[3]. Centrum zróżnicowania stanowią wyspy Nowej Zelandii, gdzie rośnie 55 gatunków, w tym 53 endemity[5]. Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne (w Polsce koprosma Petriego C. petriei i koprosma płożąca C. repens[6]), wykorzystywane jako rośliny barwierskie lub lecznicze[7].

Nazwa rodzaju utworzona została z greckich słów kopros – odchody – i osme – zapach, w nawiązaniu do nieprzyjemnej woni niektórych gatunków[8].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Drzewa i krzewy[9][5].
Liście
Pojedyncze, naprzeciwległe, wsparte przylistkami, czasem pochwiasto obejmującymi łodygę[9][5]. Za młodu zwykle na wierzchołku ogruczolone[5].
Kwiaty
Jednopłciowe, przy czym rośliny najczęściej są dwupienne. Kwiaty są drobne, zielonkawe, wyrastają pojedynczo lub skupione w pęczkach albo wierzchotkach, wówczas u nasady wsparte kapturkowato zrośniętymi dwiema podsadkami. Kielich 4- lub 5-krotny, trwały, zwykle drobny, a w kwiatach męskich czasem całkiem zredukowany. Korona zwykle wąskolejkowata, czasem dzwonkowata, z 4–6 łatkami na końcach. Pręcików jest 4 lub 5. Ich nitki są długie i pylniki wystają w efekcie zwisając poza koroną. Zalążnia jest dolna, dwukomorowa, zwykle z pojedynczymi zalążkami w komorach. Szyjka słupka jest rozdzielona do nasady na dwie lub cztery nitkowate i brodawkowato owłosione ramiona, wystające daleko poza koronę[9][5].
Owoce
Mięsiste pestkowce z 1 lub 2 pestkami[9][5], rzadziej 4. Często kształtu kulistego i wsparte trwałym kielichem[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Coprosma repens
Kwiaty żeńskie Coprosma repens
Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny marzanowatych Rubiaceae, w obrębie której reprezentuje podrodzinę Rubioideae i plemię Anthospermeae[10].

Wykaz gatunków[3][6]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-06-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-06-20] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Coprosma J.R.Forst. & G.Forst.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-20].
  4. ↑ Coprosma J. R. Forster et J. G. A. Forster. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-06-20].
  5. ↑ a b c d e f g Coprosma J.R.Forst. & G.Forst.. [w:] Flora of New Zealand [on-line]. Manaaki Whenua Landcare Research. [dostęp 2022-06-21].
  6. ↑ a b Nazwy polskie według: Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 60. ISBN 978-83-925110-5-2.
  7. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 233, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. ↑ Umberto Quattrocchi, CRC world dictionary of medicinal and poisonous plants: common names, scientific names, eponyms, synonyms, and etymology, Boca Raton 2012, s. 1112, ISBN 978-0-429-17148-2, OCLC 874163087.
  9. ↑ a b c d Genus Coprosma. [w:] New South Wales Flora Online [on-line]. National Herbarium of NSW, Royal Botanic Garden Sydney. [dostęp 2022-06-21].
  10. ↑ Genus Coprosma J. R. Forst. & G. Forst.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-06-20].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Koprosma&oldid=71401159”